Przez lata plac Jedności Słowiańskiej przed Wysoką Bramą w centrum Olsztyna był mocno ograniczony dla pieszych. To za sprawą wielkiej dziury, w której kryły się pozostałości średniowiecznej rondeli. Władze miasta zapowiadają wreszcie zabezpieczenie archeologicznego znaleziska i stworzenie przyjaznej przestrzeni dla mieszkańców. Olsztyn pozyskał na ten cel środki unijne.
Projekt nosi nazwę „Rondela – ochrona dziedzictwa kulturalnego poprzez uczytelnienie historycznego terenu przed Wysoką Bramą”. Zadanie to zostało zakwalifikowane do dofinansowania w ramach programu Fundusze Europejskie dla Warmii i Mazur 2021–2027. Całkowita wartość inwestycji szacowana jest na ponad 2,8 miliona złotych, z czego dofinansowanie wyniesie blisko 2,4 miliona złotych.
– Przed Wysoką Bramą kryje się nie tylko historia, ale i ogromny potencjał miejsca spotkań i spacerów. Dzięki tej inwestycji przywracamy temu fragmentowi Starego Miasta należną mu rangę. Chcemy, by mieszkańcy i turyści mogli tu nie tylko zobaczyć ślady przeszłości, ale też po prostu miło spędzić czas - mówi Robert Szewczyk, prezydent Olsztyna.
Nowy plac z historią
Nowy projekt zakłada kompleksowe uporządkowanie tej przestrzeni. Wykop zostanie zasypany zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi, a całość zagospodarowana w taki sposób, by historia miejsca była nadal obecna, tym razem w formie czytelnej i zrozumiałej dla mieszkańców oraz turystów. Jak przekazuje Olsztyn, w miejscu historycznych murów baszty pojawią się ceglane siedziska, które będą symbolicznym odzwierciedleniem dawnych struktur. Wokół powstanie nowa nawierzchnia chodnikowa, dostosowana do istniejących różnic wysokości, a cała przestrzeń zyska estetyczne, nowoczesne oświetlenie ledowe.
To jednak nie wszystko. W ramach inwestycji zmienią się również tereny zielone między ulicami Staromiejską a Nowowiejskiego. Obszar ten zostanie uporządkowany, poprawione zostaną warunki dla rosnących tam drzew i krzewów, nasadzona zostanie nowa zieleń, a ścieżki spacerowe zyskają nawierzchnię przyjazną środowisku. Dzięki temu cała okolica stanie się bardziej spójna, przyjazna i funkcjonalna.
Historia z tramwajem w tle
Wykopalisko przed Wysoką Bramą, która stanowi wejście na olsztyńską Starówkę, powstało wraz z budową pierwszego etapu sieci tramwajowej. Na placu Jedności Słowiańskiej planowano usytuowanie krańcówki. Plany te jednak miasto musiało zmodyfikować, ze względu na prace archeologiczne, gdyż pod ziemią odkryto fundamenty zabytkowej średniowiecznej rondeli oraz fragmentów starego muru obronnego. Konserwator zabytków nie zgodził się wówczas na budowę w tym miejscu peronu tramwajowego, gdyż mogłoby to uszkodzić pozostałości pod ziemią. W związku z goniącymi terminami i koniecznością rozliczenia projektu z Unią Europejską, zdecydowano się na
skrócenie linii i budowę tymczasowego peronu na ul. 11 Listopada.
Uporządkowanie kwestii docelowej krańcówki zapowiadano wraz z drugim etapem inwestycji związanej z rozbudową sieci tramwajowej. Tak też się stało. Krańcówka powstała, ale nieco dalej niż pierwotnie planowano – bliżej ul. Pieniężnego. W dalszym ciągu jednak nie uporządkowano placu Jedności Słowiańskiej na którym straszyła mieszkańców i turystów wielka dziura. Teraz ma się to zmienić.
Wraz z doprowadzeniem linii tramwajowej pod Wysoką Bramą, obszar ten znacząco zmienił charakter. Ograniczono ruch samochodowy, a pod Starówkę dojeżdżają jedynie autobusy i tramwaje. Dzięki takiemu rozwiązaniu trakt od ratusza do Wysokiej Bramy stał się naturalnym przedłużeniem Starego Miasta. Miasto przy okazji inwestycji tramwajowej poszerzyło chodniki oraz zadbało o granitową i brukowaną nawierzchnię, co uczyniło przestrzeń dla pieszych bardziej atrakcyjną.